در صورتی که قصد دانلود سریع برنامه کاربردی شبکه آموزشی دانش آموزان (شاد) را از وبسایت shaddl.medu.ir دارید کلیک کنید تا دریافت آخرین نسخه (ورژن) اپلیکیشن شروع شود. همچنین می توانید از نسخه تحت وب این پیام رسان به نشانی shadweb.iranlms.ir استفاده کنید.

تعطیلی اجباری مدارس؛ مداخله آموزش و پرورش در آموزش در فضای مجازی

در اواخر سال گذشته ورود ناخوانده یک ویروس مرموز و تعطیلی اجباری مراکز آموزشی شرایط را تغییر داد و همان طور که آمد، ستاد آموزش و پرورش تصمیم به سازماندهی فعالیت های آموزشی مدارس، معلمان و دانش آموزان در فضای مجازی و پیام رسان ها گرفت.

این بار دوباره نام شبکه اجتماعی دانش آموزان (شاد) به سر زبان ها افتاد و روزهای آخرین ماه سال مصاحبه ها و خبرهایی در مورد این پیام رسان به گوش می رسید.

سرپرست مرکز برنامه ریزی و فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش درباره اقدامات این وزارتخانه درباره آموزش مجازی دانش آموزان گفت:

در حال بررسی چند طرح در زمینه آموزش مجازی هستیم و چون هنوز نهایی نشده است نمی‌توانم جزئیات بیشتری اعلام کنم. اخیرا هم آقای وزیر طرح شبکه اجتماعی دانش‌آموزان را مطرح کردند که باید بررسی شود و نتیجه نهایی تا چند روز آینده اعلام می‌شود.

مطابق برخی شنیده ها با توجه به تجربه ای که از همکاری با روبیکا در سال های 96 و 97 وجود داشت، ابتدا قرار بود همان امکانات سیناروبیک بر بستر روبیکا احیا و مورد استفاده مجدد قرار گیرد. اما شاید اعتراض برخی از سایر پیام رسان های ایرانی و شاید تقاضای آن ها برای همکاری و مشارکت در آموزش های مجازی، آموزش و پرورش را به سمت استفاده از ظرفیت تمامی پیام رسان های داخلی برد.

یک اپلیکیشن موبایل هم با نام شاد منتشر شد که به شکل یک پیام رسان بود (و در ظاهر شبیه به قسمت پیام رسان سوپراپ روبیکا بود) اما در آن مقطع کار توسعه آن متوقف شد و در خصوص آن مانور و اطلاع رسانی چندانی انجام نشد.

در آخرین شنبه سال 98 بخشنامه ای از جانب وزیر آموزش و پرورش صادر شد و مدیران مدارس را موظف به مراجعه سریع به سامانه سناد (یکی از نرم افزارهای سازمانی آموزش و پرورش) و انتخاب شبکه اجتماعی داخلی مناسب مدرسه و تکمیل اطلاعات معلمان و کلاس‌های درس کرد.

همزمان پیامکی هم به مدیران در این رابطه ارسال شد.

در 28 اسفند وزیر آموزش و پرورش در آیین افتتاح شبکه «شاد» از ورود دانش آموزان بعداز تعطیلات رسمی به کلاس‌های درس خود در فضای مجازی خبر داد.

در طی ایام نوروز سال 99 سرپرست مرکز برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش با حضور در استودیو چند رسانه ای «نگاه» (مجله تصویری، خبری، تحلیلی و آموزشی وزارت آموزش و پرورش) که در انتهای سال قبل افتتاح شد، نحوه ورود مدیران مدارس به شبکه اجتماعی دانش آموزان «شاد» را تشریح کرد و گفت: این شبکه برای استفاده از ابزارهای الکترونیکی در جریان آموزش دانش آموزان در ایام بحران و تعطیلی مدارس است.

در روزهای بعد هم، شیوه نامه ها و دستورالعمل هایی هم به عنوان راهنمای استفاده از شبکه اجتماعی دانش آموزان (شاد) و راهنمای مخصوص دوره های تحصیلی مختلف تدوین و ارائه شدند. این راهنماها و شیوه نامه ها عبارتند از:

• دفترچه راهنمای استفاده از شبکه اجتماعی دانش آموزان (شاد)
• راهنمای عمل شبکه اجتماعی دانش آموزان برای آموزش، ویژه دانش آموزان، معلمان، اولیا و مدیران (در دوره پیش دبستان و دوره اول و دوم ابتدایی)
• شیوه نامه آموزش مجازی در شبکه اجتماعی دانش آموزان مدارس دوره متوسطه اول و متوسطه دوم (شاخه های نظری، فنی حرفه ای و کاردانش)

مطابق شیوه نامه های فوق، معاونت های آموزش ابتدایی و متوسطه، زمان بندی مشخصی برای تشکیل کلاس های مجازی هر پایه تحصیلی در نظر گرفته اند.

همچنین برای یکی از مهم ترین مشکلاتی که اجرای این طرح را با چالش مواجه می کرد، یعنی عدم دسترسی بعضی از دانش آموزان به سخت افزارهای مناسب یا عدم اتصال به اینترنت، راهکارهایی ارائه شده است.

شبکه اجتماعی دانش آموزان شاد) shad.medu.ir

شاد قرار بود چگونه کار کند؟

بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط آموزش و پرورش، این طور به نظر می آید که ایده فنی شبکه شاد دارای یک سیستم نرم افزاری مرکزی مستقر در وزارت آموزش و پرورش است که از طریق API هایی که هر پیام رسان ارائه می دهد، بات(Bot)هایی را در پیام رسان ها کنترل می کند و کارهایی مثل احراز هویت کاربران و ارائه اطلاعات مربوط به سازماندهی و کلاس بندی مدارس (از طریق اتصال به بانک های اطلاعاتی مربوط به نرم افزارهای سازمانی آموزش و پرورش)، هدایت و اتصال کاربران هر مدرسه به پیام رسان انتخاب شده توسط مدیر، توزیع محتواهای آموزشی مناسب هر کلاس و نظارت بر فعالیت معلمان و دانش آموزان در گروه های تشکیل شده و کلاس های مجازی داخل پیام رسان را انجام می دهد.

نشانی وبسایتی که دانش آموزان از پیام رسان، برای احراز هویت به آن منتقل می شوند، shad.medu.ir است.

طبق اطلاعاتی که در آیین افتتاح شبکه اجتماعی دانش آموزان و روزهای بعد از آن ارائه شد، روال راه اندازی شاد به این صورت است:

1. مدیران مدارس به سامانه نام نویسی الکترونیکی دانش آموزان (سناد) مراجعه کرده و یک پیام رسان ایرانی را انتخاب می کنند.
2. مدیر، معلمان و دانش آموزان باید اپلیکیشن پیام رسان انتخاب شده را روی گوشی هوشمند خود نصب کنند. اگر پیام رسان نسخه تحت وب داشت هم احتمالاً می توانند از آن استفاده کنند.
3. هر کدام از مدیران، معلمان و دانش آموزان وارد بات شاد در پیام رسان مورد نظر می شوند و گزینه مربوط به نقش خود (مدیر / معلم / دانش آموز) را انتخاب می کنند.
4. مدیر مدرسه کد ملی خود را وارد می کند و سپس مشخصات کلاس ها و معلمان مدرسه را (که از سامانه سناد دریافت شده) مشاهده و در صورت صحت تأیید می کند.
5. معلمان باید مشخصات کلاس و دانش آموزان خود را تأیید کنند.
6. دانش آموزان باید روی لینک سایت شاد در پیام رسان کلیک کرده تا وارد آن سایت شوند و مشخصات شناسنامه ای خود را ثبت کنند و در صورت صحت اطلاعات، به پیام رسان برگردانده می شوند و می توانند داخل گروه مربوط به کلاس خود شوند.

در اینفوگرافی زیر به طور خلاصه مراحلی که برای ورود به شبکه اجتماعی دانش آموزان (شاد) و راه اندازی آن لازم است ارائه شده است.

انتخاب پیام رسان ویژه مدرسه و دردسرهای آن

مطابق اظهارات مسئولان وزارت آموزش و پرورش یکی از بخش های اصلی شبکه اجتماعی دانش آموزی (شاد) پیام رسان ها هستند. در واقع 5 پیام رسان داخلی آمادگی خود را برای حضور در شبکه شاد اعلام کردند که لازم بود مدیران مدارس یکی از این پیام رسان‌ها را در سامانه سناد انتخاب کرده و به معلمان و دانش آموزان خود معرفی کنند.

این پیام رسان ها عبارتند از:

• روبیکا
• سروش
• بله
• گپ
• آی گپ

یکی از نکات قابل توجه این است که در اولین روزی که مدیران موظف به انتخاب پیام رسان بومی در سامانه سناد شدند، فهرست فوق شکل دیگری داشت و به عنوان مثال «ایتا» یکی از برنامه های قابل انتخاب بود. اما از روز بعد، از لیست انتخاب به درخواست خود ایتا و احتمالاً به علت کمبود ظرفیت سرویس دهی حذف شد. همین اتفاق تعدادی از مدارس را، خصوصاً در استان قم ، که ایتا را به عنوان پیام رسان خود انتخاب کرده بودند، دچار مشکل کرد.

نکته جالب دیگر اینکه علی الظاهر اقبال مدیران مدارس به انتخاب بعضی از پیام رسان ها مثل روبیکا بیشتر از بقیه بوده است؛ موضوعی که با توجه به حجم تبلیغات تلویزیونی این اپ در ایام نوروز، دور از انتظار نبود. گمان می شود به دلیل همین نکته، بخش انتخاب پیام رسان داخلی در سناد به گونه ای تنظیم شده که بعد از گذشت چند روز امکان انتخاب روبیکا، بله و سروش برای مدیرانی که دیر اقدام کرده اند، وجود ندارد؛ حالتی شبیه به تعیین سقف و ظرفیت برای انتخاب هر پیام رسان.

یکی دیگر از مشکلاتی که مدیران مدارس با انتخاب پیام رسان در سامانه سناد داشتند  هنوز دارند، عدم امکان تغییر آن است.

اتفاق دیگری که بعضی از مدیران مدارس را در سطح استان های مختلف کشور به دردسر انداخت، پاک شدن انتخاب مدیر و عدم امکان انتخاب مجدد آن گزینه به خاطر موارد فوق بود.

البته استفاده از این پیام رسان های ایرانی در شاد چندان هم بدون حاشیه نبود و وزارت آموزش و پرورش در دو مرحله اقدام به صدور جوابیه در پاسخ به شایعات و اتهامات کرد:

وزارت آموزش و پرورش ضمن تکذیب اطلاعات نادرست منتشر شده از سوی مدیران یکی از پیام رسان‌ها اعلام می‌کند که هیچ گونه اطلاعاتی را در اختیار هیچ یک از پیام رسان‌ها یا شرکت‌های حوزه مربوطه قرار نداده و نخواهد داد.

[…]

همچنین برای نخستین بار برای جلوگیری از ایجاد انحصار، کلیه پیام رسان‌ها برای ارایه خدمات دعوت شده‌اند.

این وزارتخانه فرآیندهای اجرایی را به گونه‌ای تعریف کرده که اطلاعات دانش آموزان به هیچ یک از پیام رسان‌ها داده نخواهد شد.

منبع

ترجیح آموزش و پرورش در جهت‌گیری به سمت آموزش‌های مجازی استفاده از پیام رسان‌های داخلی است که در این راستا آموزش و پرورش بر رعایت سه اصل پایداری، کیفیت ارتباط و دسترسی موثر تاکید دارد.

[…]

وزارت آموزش و پرورش نیز در راستای تحقق برنامه ششم توسعه، استفاده از فناوری‌های نوین ارتباطی درآموزش که مورد تاکید سند تحول بنیادین هم است، به راه اندازی شبکه اجتماعی دانش آموزان «شاد» اقدام کرده است که در راستای اجرایی شدن آن از ظرفیت تمام پیام رسان‌های داخلی که دعوت آموزش و پرورش را پذیرفته بودند، استفاده کرده است و تمامی مستندات آن موجود است، بنابراین ادعای این که آموزش و پرورش انحصار در استفاده از یکی از پیام رسان‌ها را مد نظر قرار داده است، از اساس تکذیب می‌شود.

منبع

تعویق زمان ورود به شاد

طبق برنامه ریزی ها و زمان بندی های اعلام شده، بنا بود از اولین روز بعد از تعطیلات نوروزی، فعالیت شبکه اجتماعی دانش آموزان (شاد) به طور رسمی با ورود کاربران و بهره برداران نهایی این پروژه، یعنی معلمان و دانش آموزان، شروع شود.

اما درست در آخرین شب قبل از زمان رسمی ورود به شبکه، وزارت آموزش و پرورش در اطلاعیه ای از تعویق آن خبر داد:

با عنایت به تصمیم و تاکید وزارتخانه متبوع مبنی بر اختصاصی و امن بودن بستر ارتباطی معلم _ دانش آموزان و به منظور صیانت از حقوق آموزشی و ترببتی دانش آموزان و نیاز به زمان بیشتر برای حصول اطمینان بخش فنی از این امر، ضمن تاکید بر اهمیت راه اندازی این بستر و پابرجا بودن کلیه دستورالعمل های ارسالی معاونین آموزشی، زمان ورود مدیران، معلمان و دانش آموزان به این بستر ارتباطی در روزهای آتی اعلام می‌شود.

در ابتدا در مورد علت احتمالی این تصمیم و تعویق ناگهانی، سه گزینه به ذهن می رسیدند:

اول اینکه با توجه به مشکلاتی که مدیران مدارس در زمینه انتخاب و تنظیم پیام رسان های مورد نظر خود با آنها مواجه بودند، تعویق چند روزه فعالیت شبکه اجتماعی دانش آموزان فرصتی برای رفع این اشکالات می دهد.

علت احتمالی دوم، انجام تغییرات اساسی در پلتفرم شبکه شاد بود؛ به طوری که مفاد اطلاعیه مذکور از جمله «اختصاصی و امن بودن بستر ارتباطی معلم _ دانش آموزان» را تضمین نماید.

در نهایت به عنوان سومین علت که البته ضعیف تر از موارد قبلی است می توان به تأثیر گرفتن از خبرهای مربوط به افشای اطلاعات کاربران ایرانی تلگرام و لو رفتن اطلاعات پلتفرم سیب اپ اشاره کرد.

اما برخلاف احتمالات و گمانه زنی های اولیه فوق، پس از اینکه شبکه شاد، راه خودش را از پیام رسان ها جدا کرد، سرپرست مرکز برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش اطلاعات جدیدی از روند شکل گیری «شاد» ارائه داد و با اشاره به حواشی و انتقادهایی که به استفاده از پیام رسان ها در بحث فضای مجازی می شد، گفت:

بعدازاینکه این پروژه تا حدودی پیش رفت، در حین کار انتقادات بسیاری به این پیام‌رسان‌ها وارد شد به این دلیل که به‌هرحال ماهیت این سرویس‌ها این‌گونه است که محتواها و اطلاعاتی از طرق مختلف در آن‌ها به اشتراک گذاشته می‌شود که ممکن است برای دانش آموزان و خانواده‌ها مناسب نباشد و به‌هرحال این محتواها جزی از ماهیت این پیام‌رسان‌ها بود و نمی‌توانستیم این موضوع را نادیده بگیریم.

[…]

مسئله اینجا بود که در بحث پیام‌رسان‌ها یک اختیار وجود دارد و هر کس مختار است که از این پیام‌رسان‌ها استفاده کند یا نه و همچنین استفاده از محتواهای این پیام‌رسان‌ها نیز به عهده شخص است.

[…]

با توجه به اینکه این نرم‌افزار قرار است از سوی آموزش‌وپرورش به خانواده‌ها توصیه شود بنابراین ضرورت داشت به دلیل مأموریت حاکمیتی آموزش‌وپرورش محیطی کاملاً امن، ایزوله و مستقلی ایجاد شود […] کارشناسان فنی معتقد بودند که در مدل‌های انجام‌شده پیام‌رسان‌ها، امکان ایزوله ۱۰۰درصد دانش آموزان وجود ندارد […]

علاوه توضیحات این مقام مسئول در وزارت آموزش و پرورش، لازم است به دغدغه برخی کارشناسان در مورد همسو نبودن جهت ها و ارزش های نظام تعلیم و تربیت با بخش خصوصی اشاره کرد.

در واقع اولویت اصلی هر سرویس دهنده تجاری سودآوری مالی بوده و البته که جمعیت 14 میلیونی دانش آموزان کشور و تبدیل آن ها به کاربر و مشتری برای هر شرکتی که در حوزه اینترنت فعالیت می کند بالقوه جذاب است.

نگرش فوق با دیدگاه فرهنگی و آموزشی دستگاه رسمی تعلیم و تربیت عمومی کشور مغایرت زیادی داشته و دارد.

در هر حال، با توجه به اینکه از یک طرف با راه اندازی شبکه شاد فعالیت غیررسمی معلمان و مدارس در پیام رسان های دیگر آماده کاهش بود و از طرف دیگر تعداد زیادی از مدارس اقدام به اطلاع رسانی به دانش آموزان و خانواده ها در مورد پیام رسان مورد نظر خود کرده بودند، تعویق فعالیت شبکه اجتماعی دانش آموزان آن هم چند ساعت مانده به زمان شروع بهره برداری برنامه ریزی شده، باعث سردرگمی و بلاتکلیفی کاربرانی شد که بعد از تعطیلات نوروزی منتظر شروع رسمی کلاس های درسی مدارس ، البته این بار بر خلاف سال های گذشته در فضای مجازی بودند.